Over jakhalzen en giraffen
Vaak zie ik mensen in loopbaanbegeleiding na een conflict met hun leidinggevende of moeilijkheden met collega’s. Relaties lijken iets moeilijk en vermoeiend. Het lijkt of we altijd rekening moeten houden met wat anderen willen of verwachten. Maar jij dan? Wat met jou en met wat jij belangrijk vindt?
Hoe kan je verbindend zijn zonder over je heen te laten lopen?
Misschien kan verbindende communicatie daarbij helpen. Het kan helpen om te verwoorden wat je graag wil op een manier die door de ander gehoord kan worden. De andere zal dan ook vaker reageren op een manier die past bij jouw behoeften of bij wat jij nodig hebt. En omgekeerd: het toont ook hoe je boodschappen kan ontvangen zo dat je de ander beter begrijpt.
Marshall B. Rosenberg, een Amerikaans klinisch psycholoog, is met dit gedachtegoed gestart en noemde het Geweldloze communicatie. Hij gebruikte de Jakhals en de Giraf om zijn model duidelijk te maken.
De taal van de jakhals en de giraf
Heel vaak reageren we als mens vanuit ons instinct, als een jakhals. We komen in een actie-reactie dynamiek terecht. Iemand zegt iets wat ons raakt of kwetst en we schieten in een verdedigingsmechanisme. Dit zorgt er vaak voor dat niemand zich begrepen voelt. De ene wil iets duidelijk maken van zichzelf, maar de andere wil ook iets duidelijk maken van zichzelf.
We zijn soms vooral bezig met wat we zelf willen zeggen, zonder de tijd te nemen om aandachtig te luisteren naar wat de andere ons wil vertellen. Op het einde van het gesprek voelt niemand zich begrepen.
De Giraf daarentegen is een dier met een heel groot hart, waardoor er veel liefde is en er verbinding kan gemaakt worden met anderen. Daarnaast heeft hij een lange nek, daardoor kan hij alles wat meer van op afstand bekijken. Hij stelt vragen die als doel hebben meer verbinding te maken met de ander, de ander te begrijpen. En hij durft zichzelf in vraag stellen
De 4 bouwstenen van verbindende communicatie
Verbindende communicatie bestaat uit 4 bouwstenen.
Drie manieren om verbindend te communiceren
1- Communicatie met jezelf
Er gebeurt iets (waarneming) wat een bepaalde emotie oproept. Emoties geven ons belangrijke informatie. Een aangename emotie vertelt ons dat onze behoeftes vervuld zijn. Een minder aangename emotie, zegt ons dat er iets niet klopt. We kunnen dan op zoek gaan naar onze behoeftes, naar wat wij belangrijk vinden. Als we dat duidelijk weten, kunnen we gaan kijken welke strategie we zelf kunnen inzetten of welk verzoek we aan een ander kunnen formuleren.
Bijv. Ik kom ’s avonds thuis en voel me heel erg onrustig en boos. Ik had die dag een rapport willen afwerken.
-
- Waarneming: Ik werd 12x gestoord door telefoontjes, 2 collega’s zijn om hulp komen vragen. Het rapport is niet afgeraakt. Ik kom thuis en ik zie alles nog op tafel staan van het ontbijt ’s ochtends.
- Gevoel: ik voel me lastig, kwaad, ambetant, opgejaagd, …
- Behoefte: ik merk dat ik behoefte heb aan rust en ontspanning.
- Strategie: ik neem een warm bad, zet wat muziek op.
- Strategie voor morgen: ik zet mijn telefoon op stil en zonder mij af om mij te kunnen concentreren op mijn rapport.
2- Iets vertellen aan iemand anders
Als we heel duidelijk weten wat we belangrijk vinden of wat we nodig hebben, dan kunnen we dat ook op die manier aan iemand gaan vragen.
Om verder te gaan op het voorbeeld van daarnet. In plaats van als strategie de telefoon op stil te zetten, zouden we aan onze baas kunnen vragen of we misschien eens thuis kunnen werken. We zouden aan de telefoon kunnen zeggen dat we een belangrijk rapport willen afwerken en op dit moment dus niet kunnen luisteren.
Als je dan toch gestoord wordt door een collega, kan je zeggen dat je heel graag morgen tijd voor hem of haar wil maken, dan kan je met meer aandacht luisteren. Zo blijf je verbindend maak je ruimte voor de behoefte van de ander (de ander wil je namelijk iets zeggen of vragen).
3- Luisteren naar iemand anders
Naast onze eigen behoeftes kenbaar maken, kunnen we ook proberen verbindend te luisteren. Als loopbaanbegeleider merk ik dat dat soms heel erg moeilijk is, omdat we geneigd zijn in de verdediging te gaan. Als iemand ons als een jakhals aanvalt (zijn emotie is kwaadheid). Dan wil dat zeggen dat er iets scheelt, iets mis is. Die persoon weet zelf nog niet goed wat zijn behoefte is of wat hij graag wel zou willen. Hij weet alleen wat hij niet wil en dat spuwt hij uit.
Heel vaak voelen we ons dan aangevallen en gaan we onszelf verdedigen of in de tegenaanval.
Om verbindend te luisteren naar de ander, blijft je beter bij zijn verhaal.
Je gaat mee op zoek naar de juiste emotie: “Ik merk dat je boos bent, klopt dat?”
Je zoekt naar de feiten/waarnemingen (maar ook naar zijn interpretaties): “Wat maakt je zo boos? Wat is er gebeurd?”
Wat heeft hij juist nodig? Wat zijn zijn behoeften?: “Wat vind je hier belangrijk? Wat heb je wel nodig?”
En dan kan je samen zoeken naar een strategie: “Kan ik jou daarbij helpen? Hoe zou je willen dat ik dat toon? Wat zou je zelf kunnen doen?”
Dit laatste is heel erg moeilijk, want de ander gaat jou vaak de schuld geven van zijn emoties. Het helpt dan om bewust te zijn van het feit dat zijn behoefte niet vervuld is, dus dat het iets van hem is, en niet heel persoonlijk naar jou is gericht, ook al wordt het misschien getriggerd door iets wat jij gedaan of gezegd hebt.
Verbindend communiceren op je werk
Communiceren is iets essentieel, we hebben het nodig om samen te werken met collega’s, maar ook met klanten. Jammer genoeg zorgt een gebrek aan goede communicatie vaak voor onduidelijkheden, conflicten of onbeantwoorde verwachtingen. Als mensen zich niet gehoord voelen, haken ze af. Verbindende communicatie is dus heel belangrijk.
Wil je meer inzicht in je eigen behoeftes? Of wil je graag begeleiding in hoe je meer verbindend kan communiceren met collega’s, je leidinggevende of je medewerkers?
Aarzel dan niet om contact op te nemen met een loopbaanbegeleider.
